بررسی مسئولیت کیفری ناشی از ارتکاب جرم در حالت مستی وخواب

چکیده بحث: گسترش روز افزون مصرف مشروبات الکلی وشیوع تولید ومصرف انواع مواد اعتیادآور وروان گردانها درسطح کشورمان،سبب گشوده شدن باب جدیدی از بحث راجع به مشروبات الکلی وانواع مواداعتیادآور وروانگردانها شده است.دراین تحقیق سخنی ازبحثهای دیرینه کیفری وجرم شناسی راجع به،«تولید،خرید،مصرف مشروبات الکلی وبحثهای حقوقی ناظر به آن»یا«جرم حالت اعتیاد وراههای پیشگیری از آن»به میان نخواهد آمد.بلکه بر آن هستیم که،مستی ناشی از مصرف مشروبات الکلی وحالت ناشی از مصرف انواع موادهای اعتیادآور وروانگردانها را،به عنوان عامل مستقل رافع مسئولیت کیفری مورد بحث قرار دهیم.فی الواقع بحث اصلی در بخشی از این تحقیق،این است که آیا کسانی که تحت تاثیر مصرف مشروبات الکلی ویا مواد مخدر ویا روانگردانها مرتکب جرم می شوند،مسئولیت کیفری دارند؟آیا کسانی که با قصد ارتکاب جرم ،مست می کنند با کسانی که بدون قصد پیشینی بر ارتکاب جرم،مست شده اندومرتکب جرم می شوند،دارای مسئولیت کیفری یکسان هستند؟آیا حکم مساله،در جرایم مستوجب قصاص، حدود وتعزیرات ومجازاتهای بازدارنده با هم تفاوتی می کند؟علاوه بر آن،در بخش دیگر این پایان نامه،بحث ارتکاب جرم در حالت خواب وبیهوشی ومسئولیت کیفری شخص نائم وبیهوش در فقه وحقوق جزای ایران،مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه،موضوع این تحقیق در حوزه علوم انسانی واجتماعی قرار دارد،شیوه تحقیق در این پایان نامه،به روش نظری وکتابخانه ای است.درتدوین این پایان نامه،ازمطالعه کتابها،مقالات، آرای قضایی داخلی وخارجی،قوانین سابق واسبق ایران،همچنین قوانین کشورهای خارجی بهره برده ایم.ضمناً از رهگذر مطالعه لایحه جدیدقانون مجازات اسلامی،که هنوزمراحل تصویبش را طی نکرده است،نگاهی به آینده این مباحث حقوقی خواهیم داشت. در این پژوهش،علی رغم تعارضات وابهامات قانون جزایی کشورمان،با استفاده از قواعد عمومی واصول کلی حاکم بر حقوق جزای ایران وهمچنین منابع فقهی که در دسترس بوده است،این نتیجه کلی حاصل شده که مستی ارادی،درحین ارتکاب جرایم مستوجب تعزیرات ومجازاتهای بازدارنده وحدود،برخلاف جرم مستوجب قصاص به شرط اینکه توام با سوءنیت قبلی نباشد،یک دفاع موجه وقانونی در دعاوی کیفری بوده ودر حقیقت،عامل رافع مسئولیت کیفری است.که البته خود این دوگانگی در قوانین فعلی،بین مجازات قصاص وسایر مجازاتها مورد انتقاد است.همچنین،در یک قاعده کلی،خواب وبیهوشی رانیزبا توجه به قوانین شرعی وموضوعه،بایدبه عنوان یک عامل مستقل در رفع مسئولیت کیفری اشخاص،به حساب آوریم.امری که متاسفانه،تاحدود زیادی در حقوق جزای ایران نادیده گرفته شده است.